Introductie pathologie

Klinische pathologie is het medisch specialisme dat zich bezighoudt met het stellen van diagnoses op basis van onderzoek van zieke weefsels (histologie) en cellen (cytologie), ten behoeven van het opstellen en evalueren van een behandelplan.

Bij histologie wordt onderzoek gedaan naar de bouw en de bijzondere functies van weefsels. In de meeste gevallen worden kleine stukjes lichaamsweefsel (biopten) onderzocht, maar soms betreft het hele organen of ledematen. Histologisch materiaal wordt eerst gefixeerd in formaline om dat vervolgproces beter te kunnen doorlopen. Na het fixeren wordt het materiaal uitgesneden en vindt macroscopie plaats. Er worden kleine stukjes lichaamsmateriaal gesneden en in cassettes gedaan. De analist dicteert alle bevindingen tijdens de macroscopie en deze worden opgeslagen in het Laboratorium Management Systeem (LMS). Na de macroscopie wordt het materiaal in een apparaat gestopt waarbij het water uit heeft weefsel wordt onttrokken en vervolgens wordt het weefsel ingebed in paraffine in cassettes. Vervolgens worden de paraffineblokjes in coupes gesneden en op een objectglaasje geplaatst. Het is afhankelijk van de bevindingen van de macroscopie hoeveel coupes er worden gesneden.

Na het snijden wordt het materiaal gekleurd (HE-kleuring) om bijzonderheden van de weefselstructuur zichtbaar te maken of om bepaalde bestanddelen aan te tonen. Wanneer er aanvullend onderzoek verricht moet worden om de diagnose scherper te krijgen of de behandelingsconsequenties te kunnen inschatten wordt immunologische kleuring toegepast op de afdeling Immunologie.

Na het kleuringsproces worden de coupes in een digitale coupescanner geplaatst waarbij microscopische beelden van de coupes digitaal worden vastgelegd in het Informatie Management Systeem.

Vervolgens beoordeelt de patholoog op basis van de digitale beelden de coupes en stelt een diagnose op. Deze diagnose wordt gerapporteerd in het LMS. Tenslotte brengt de patholoog een PA-verslag uit aan de behandelend arts over de diagnose en een voorstel voor het behandelplan.

Op de afdeling Immunologie wordt aanvullend onderzoek verricht om een diagnose scherper te krijgen en behandelingsconsequenties te kunnen inschatten. Er worden speciale ImmunoHistoChemie (IHC) kleuringen gedaan. Het onderliggende idee van immunologisch onderzoek is dat elke tumorsoort wordt gekenmerkt door unieke eiwitten. Nadat een coupe gekleurd is met een bepaalde marker kan met behulp van een lichtmicroscoop worden vastgesteld om welk eiwit het gaat (oftewel van welke tumorsoort sprake is). 

Bij Cytologie wordt er onderzoek gedaan naar lichaamsvocht op cellulair niveau. Het aangeleverde lichaamsvocht wordt op objectglaasjes aangebracht en gekleurd. In sommige gevallen moet het vocht eerst bewerkt worden om een hogere cel opbrengst te krijgen of moet het materiaal eerst gefixeerd worden of juist aan de lucht worden gedroogd. In sommige gevallen kunnen speciale immunocytochemische kleuringen worden toegepast om celstructuren op te sporen of specifieke celbestanddelen aan te tonen. Na de kleuring screent de analist het materiaal op de aanwezigheid van afwijkende cellen die bijvoorbeeld kunnen wijzen op een ontsteking of een tumor. Vervolgens stelt de analist een diagnosevoorstel op waarna de patholoog het diagnosevoorstel beoordeelt en aan de behandeld arts meldt.

Bij moleculaire diagnostiek wordt er onderzoek gedaan naar afwijkingen in het DNA/RNA van tumoren, waarbij meer informatie verkregen kan worden over de diagnose, prognose en erfelijkheid. Moleculaire diagnostiek wordt gedaan om te bepalen of een bepaalde therapie zal aanslaan bij de patiënt, doordat de genetische code van de tumor geanalyseerd wordt en hierdoor vooraf voorspeld kan worden of de betreffende therapie al dan niet zal aanslaan. Daarnaast kan met meer zekerheid gezegd worden om welke vorm van kanker het gaat en of de afwijkingen kwaadaardig zijn. Tenslotte kan bepaald worden hoe het ziekteverloop naar verwachting zal zijn en of er sprake is van een erfelijke vorm van kanker. Moleculair onderzoek vindt plaats als aanvulling op de histologie en cytologie.